مدیریت پسماند
مدیریت پسماند مسئله ای است که به دنبال پیشرفت زندگی اجتماعی انسان‌ها و افزایش تعاملاتشان با محیط زیست شکل گرفت. ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺕ ﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺟزﺍﻱ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺳﻄﺢ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ.
ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺸﺮﻱ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻃﻲ ﻗﺮﻭﻥ ﻣﺘﻤﺎﺩﻱ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻳﻜﺠﺎﻧﺸﻴﻨﻲ، ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ پایین ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ، ﻛﻤﻴﺖ ﻭ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺯﺑﺎﻟﻪﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻓﻊ ﺯﺑﺎﻟﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﻛﻪ ﺯﺍﻳﺪ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﺯﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎﻩﻫﺎی ﺍﻧﺴﺎنی ﻳﺎ ﺩﺍﺧﻞ آن‌ها ﺩﻓﻊ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ. ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻲ، ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩه ﻭﺳﻴﻊ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﺗﺠﺰﺑﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ، ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺩﻓﻊ ﻏﻴﺮ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﻲ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﺎﻓﺖ ﻣﻮﺍﺩ زائد ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﮔﺮﺩﻳﺪ.
امروزه مدیریت پسماند یکی از ضروری‌ترین محورهای توسعه پایدار محسوب می‌گردد. اصطلاح توسعه پایدار اولین بار توسط باربارا وارد در اعلامیه کوکویاک درباره محیط زیست و توسعه به‌کار رفت.
به‌دنبال آن پس از گزارش‌های باشگاه رم و بنیاد هامرشولد، به تدریج توسعه پایدار در طی سال‌های دهه ۱۹۸۰ و از زمانی که اتحادیه بین‌المللی برای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی (IUCN-82)، راهبردهای جهانی از محیط زیست و منابع طبیعی با هدف کلی دستیابی به توسعه پایدار را از طریق حفاظت از منابع حیاتی (زنده) را ارائه کرد، مورد توجه جدی و اساسی اندیشمندان و متفکران توسعه قرار گرفت.
با گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (WCED) موسوم به گزارش براندتلند، در سال ۱۹۸۷ برای اولین بار به‌طور رسمی مجموعه‌ای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه فراهم آمد.
سپس موضوع توسعه پایدار در کنفرانس سازمان ملل متحد در زمینه محیط زیست و توسعه (UNCED-92) در شهر ریودوژانیرو (به عنوان اجلاس زمین) بطور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفت و اداره و بهره‌برداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی و مالی و … برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب در صدر برنامه‌های جهانی قرار داد. بر اساس نتایج این اجلاس، اهداف اساسی مبتنی بر مفهوم توسعه پایدار بدین شرح اعلام شد:
- تجدید حیات رشد اقتصادی
- تغییر کیفیت رشد اقتصادی
- برآورده ساختن نیازهای ضروری اولیه
- اطمینان از سطح پایداری جمعیت
- حفاظت از منابع طبیعی و ارتقاء منابع
- جهت‌گیری مجدد دانش فنی (دانش بومی)
- محیط زیست و تصمیم‌گیری اقتصادی
- جهت‌گیری مجدد روابط اقتصادی و بین‌المللی
- اقدام در جهت مشارکتی ساختن توسعه
شاخصه‌های توسعه پایدار را می‌توان در چهار گروه اجتماعی، اقتصادی، بنیادی و زیست‌محیطی مطرح و بررسی نمود. تولید انواع پسماند در زندگی انسان ها امری اجتناب ناپذیر بوده و بی شک عدم توجه کافی به این موضوع می‌تواند تأثیر زیادی در تخریب محیط‌زیست و طبیعت داشته باشد.
کلید واژه:
مدیریت پسماند در مبدا_تصفیه پسماند صنعتی_بازیافت مواد زائد
حمل و نقل: شامل دو مرحله است:
الف) حمل پسماند از وسایل نقلیه کوچکتر به وسایل انتقال بزرگتر
ب) انتقال بعدی پسماند که معمولاً در مسافت طولانی برای پردازش و یا انتقال به محل دفع صورت می‌گیرد
اگرچه حمل توسط وسایل نقلیه موتوری غالب‌تر است، ولی قطار و کشتی نیز برای حمل پسماند استفاده می‌‍شوند. از وسایل نقلیه‌ای که جهت انتقال مواد زائد جامد مورد استفاده قرار می گیرد، می توان به تریلر، سمی تریلر و ماشین‌های تحت فشار اشاره نمود.
دفع: آخرین قسمت از وظایف سیستم مدیریت پسماند، دفع می‌باشد. امروزه سرنوشت نهایی پسماند، دفن بهداشتی یا پخش در زمین است، خواه اینکه آن‌ها به طور مستقیم از مناطق مسکونی به محل دفن جمع آوری و حمل شوند و یا اینکه مواد باقی مانده از تسهیلات بازیابی مواد (MRF)، بقایای حاصل از احتراق پسماند، کمپوست یا دیگر مواد ناشی از پردازش پسماند باشند.
دفن بهداشتی مدرن، تلنبار کردن نیست، بلکه شامل کاربرد روش‌های مهندسی دفع پسماند در زمین بدون ایجاد مزاحمت یا خطر بهداشتی و سلامت عمومی مثل تکثیر موش ها و حشرات و آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌باشد. گزارش پیامدهای زیست محیطی به منظور اطمینان از بهداشت عمومی، زیبایی شناختی و استفاده آتی از زمین برای کلیه مکان‌های دفن جدید الزامی است. همچنین نوع ماشین آلات و دستگاه‌های موردنیاز باید با بافت خاک و روش دفن گزینش شده، متناسب باشد. از ماشین آلات مورد استفاده در مراکز دفن می‌توان به بولدوزر، انتقال دهنده خاک، گویدر، جرثقیل و پرس کن خاک اشاره نمود.(۳)
در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ، ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ، ﭘﺮدازش و دﻓﻊ انجام می‌گیرد. ﻃﺮاﺣﯽ و ﭘﯿﺎدهﺳﺎزی ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺎﻣﻊ و ﭘﺎﯾﺪار ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ (ﻧﺮخ ﺗﻮﻟﯿﺪ، ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ، ﻣﻨﺒﻊ و …) و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺧﻮد ﺷﻬﺮ (زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد، ﺗﻮان اﻗﺘﺼﺎدی، ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ آب و ﻫﻮاﯾﯽ، وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻌﺎﺑﺮ ﺷﻬﺮی، ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮدم و …) ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺰﺋﯽ اﺳﺖ.
مراحل مدیریت پسماند
گسترش شهرها و افزایش بی رویه جمعیت آن ها، تغییر الگوی مصرف جوامع، ازدیاد سرسام آور پسماند و هم چنین نبود روش‌های علمی و مدیریتی مؤثر در امر تولید، جمع آوری و دفع پسماندهای شهری، این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در کشورهای در حال توسعه در آورده است. به طور کلی از نظر مهندسی بهداشت، دفع پسماند یک مسئله عادی نبوده، بلکه یک مشکل زیست‌محیطی می‌باشد، زیرا دفع غیربهداشتی آن به طور محسوسی در آلودگی‌های محیط و گسترش بیماری‌های واگیردار نقش اساسی دارد.
توده‌های زشت مواد زائد، کانال‌های روباز پرشده از پسماندها و آب‌گذرهای مسدود شده توسط آن‌ها، خیابان‌های کثیف و پوشیده از آشغال، نشان‌دهنده آلودگی محیط در بسیاری از شهرها و شهرک‌ها درکشورهای در حال توسعه می‌باشند. ساکنین این شهرها در معرض بیماری‌های منتقل شونده توسط عوامل بیماری‌زا و انگل‌های موجود در این مواد زائد، مزاحمت‌ها و مخاطرات ناشی از آن قرار دارند.
زیان‌های اقتصادی ناشی از عدم کنترل پسماند در مناطق شهری نیز قابل توجه است. در شهرهای نسبتاً بزرگ، روزانه مقادیر قابل توجهی پسماند خانگی تولید می‌شود که این میزان زباله علاوه بر هزینه‌های سرسام‌آور جمع آوری، حمل و دفع آن، حجم عظیمی از مشکلات زیست‌محیطی نگران کننده‌ای نظیر آلودگی آب، هوا و خاک، رشد و تکثیر حشرات، جوندگان و ناقلین بیماری‌ها را به دنبال داشته و از جنبه‌های بهداشتی- زیبایی شناختی نیز علاوه بر ایجاد چهره زشت و نازیبا برای شهرها، سلامتی میلیون‌ها انسان را به مخاطره می‌اندازد. از این‌رو برداشتن گام‌های مؤثر و اساسی در زمینه مدیریت پسماندها ضروری بوده و می بایستی در رأس برنامه‌های سازمان‌های مسئول قرار داشته باشد.
یکی از دلایل مهم نابسامانی وضعیت پسماندها، عدم نگرش جامع به این مسئله می باشد. امروزه مسئله جمع آوری و حمل و دفع زباله‌ها در دنیا به صورت مدیریت پسماندها مطرح گردیده است که از عناصر اصلی تولید، نگهداری موقت، جمع آوری و حمل ونقل، دفع و بازیافت تشکیل یافته است و لازم است برای کلیه عناصر برنامه‌ای وجود داشته باشد چرا که هر یک از این عناصر متأثر از یک‌دیگر بوده و پرداختن به یک یا چند عنصر بدون داشتن برنامه برای سایر عوامل سودی نخواهد داشت. طبق نظر بسیاری از بزرگان این بخش، اقدامات شهرداری‌ها به تنهایی نمی‌تواند ثمربخش باشد و موارد زیر در جهت بهبود وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در شهرها لازم به نظر می‌رسد:
تغییر الگوی مصرف مردم از طریق آموزش و فرهنگ‌سازی و تصویب قوانین مورد نیاز شامل: خرید و استفاده از اجناس با دوام، تهیه مواد غذایی به اندازه مصرف، بازیافت و استفاده مجدد، تفکیک در مبدأ تولید
استفاده از نیروهای متخصص و دارای دیدگاه‌های بهداشتی و زیست محیطی در مدیریت پسماند (مواد زائد جامد)
کوشش و جدیت برای تولید بیوکمپوست به‌جای کمپوست مخلوط، از طریق ایجاد سیستم‌های بازیافت و جداسازی پسماندهای خطرناک در مبدأ تولید.
تجهیز ناوگان جمع‌آوری و حمل ونقل پسماند و استفاده از سیستم‌های نوین و بهداشتی و تکنولوژی مدرن.
مکان‌یابی مناسب براساس معیارهای بهداشتی و آماده سازی و نگهداری محل‌های دفن پسماند و اجرای کامل تعریف دفن بهداشتی دراین مکان‌ها
انجام طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی و یافتن سیستم‌های مناسب دفع پسماند باتوجه به موقعیت خاص جعفرافیایی(۳)
تاریخچه مدیریت پسماند
ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﻣﺮوزی آن، در دﻫﻪ ۱۹۳۰ در کشورهای صنعتی پدید آمد. تا دهه ۱۹۷۰، پسماند به عنوان دورریز ﻧﮕﺎه ﻣﯽﺷﺪ و دراﯾﻦ ﺷﯿﻮهﻫﺎ ﻣﻌﺎﯾﺐ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ، ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺘﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی و زﯾﺒﺎﯾﯽﺷﻨﺎﺧﺘﯽ وﺟﻮد داﺷﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی و اﻓﺰاﯾﺶ آﮔﺎﻫﯽﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ.
در اﯾﻦ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی آن، ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد و اﻧﺮژی و ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ آﻧﻬﺎ از ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺪی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﺮدازش و ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﻠﯿﺪیﺗﺮی در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد. در دﻫﻪ ۸۰ و ۹۰ ﻣﯿﻼدی، ﻣﺴﺌﻠﻪ «ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار» ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون ﻟﺤﺎظ ﮐﺮدن ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪی اﻗﺘﺼﺎدی، ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺘﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻧﻤﯽﺗﻮان اﻣﯿﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﮐﺮه‌ی زﻣﯿﻦ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻧﺴﻞﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺷﺮوع ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در اﯾﺮان را ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺗأﺳﯿﺲ اوﻟﯿﻦ ﺷﻬﺮداری در ﮐﺸﻮر در ﺳﺎل ۱۲۹۰ داﻧﺴﺖ. ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن زﻣﺎن در اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط دﻧﯿﺎ، ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﺎده ای «زاﺋﺪ» ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻻزم ﺑﻮد از ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ دور ﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻧﻘﺎط ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ اﯾﺮان ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﺪ. از اواﯾﻞ دﻫﻪ ۱۳۶۰ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﻬﺮداریﻫﺎ در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش و ﺗﻮﺳﻌﻪی ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮی آﻏﺎز ﮐﺮدﻧﺪ، ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ از ﺗﺤﻮل در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ در اﯾﺮان ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﭘﺲ از آن و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻼشﻫﺎیﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ و ﺗﺸﮑﯿﻼﺗﯽ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎی ﻣﺸﻬﻮدی در ﻫﻤﻪ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد، اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ درﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ دﻧﯿﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ وﺟﻮد دارد.(۴)
اهمیت مدیریت پسماند
از ﻟﺤﺎظ ﺗﺎرﯾﺨﯽ، ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺿﺮورتﻫﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ، ﺳﻼﻣﺖ و اﯾﻤﻨﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺧﻄﺮ را ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ ﺟﻮاﻣﻊ اﻣﺮوزی ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮی را ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮدﻧﺪ، ﭘﺎﯾﺪاری زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ (ﭼﺮﺧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ) از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد آن و ﺑﺎزده اﻗﺘﺼﺎدی جزو مهم ترین آن اﺳﺖ. در ﭼﺎرﭼﻮب اﯾﻦ ﺿﺮورتﻫﺎ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ دﻻﯾﻞ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮاراﺋﻪ ﻧﻤﻮد.
ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ زﻣﯿﻦ: (از دﻫﻪ ۱۹۷۰) ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﮕﺮاﻧﯽﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻧﺮخ ﺑﺎﻻی ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﻣﻮاد و اﻧﺮژی ﮐﺮه زﻣﯿﻦ.
ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ: آﻟﻮدﮔﯽ ﺣﺘﯽ در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻢ آن ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮ در وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ (اﺗﻤﺴﻔﺮ، آب و ﺧﺎک و …) ﻣﯽﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻃﻮر ﺣﺘﻢ ﺑﺎ ورود ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺮﺧﻪ ﻃﺒﯿﻌﺖ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺸﺖ ﺷﯿﺮاﺑﻪ از ﻣﺤﻞﻫﺎی دﻓﻦ ﺑﻪ ﺳﻔﺮهﻫﺎی آب زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد) ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی دﭼﺎر آﺳﯿﺐ ﺟﺪی ﻣﯽﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻧﯿﺎز ﻓﻮری ﺑﻪ ﯾﮏ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺟﺎﻣﻊ ﺟﻬﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺑﺮای ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ، ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪای ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ وﺟﻮد دارد.
اﺗﺨﺎذ روﯾﮑﺮد ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﺟﺎﻣﻊ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪی و ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ روﺷﯽ ﭘﺎﯾﺪار، دوست‌دار ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴت و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﻬﺎن ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻧﯿﺰ از ﺿﺮورتﻫﺎی ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و ﺳﺎزﻣﺎن‌دﻫﯽ ﻧﻈﺎم ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ، ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.(۴)
