تعریف و طبقه بندي پسماند عفونی
پسماندهاي بهداشتی درمانی شامل: کلیه پسماندهاي تولید شده بوسیله مراکز وموسساتی از قبیل
بیمارستانها ، مراکز بهداشتی درمانی ، آزمایشگا ههاي تشخیص طبی وتحقیقاتی وسایر مراکز
مشابه است .
پسماندهاي تولید شده بوسیله مراکز فوق شامل دو دسته عمده زیر است .
گروه ۱ –پسماند هاي خطرناك که خود به چهار دسته زیر تقسیم می شوند :
الف – پسماند هاي عفونی شامل :
– کلیه پسماندهاي آلوده به خون و فرآورده هاي خونی
– کلیه پسماندهاي مربوط به آزمایش‌هاي تشخیص طبی وتحقیقات پزشکی
– پسماندهاي پاتولوژي
– کلیه ترشحات وپسماندهاي آلوده به ترشحات بیماران عفونی
– کلیه مواد و وسایلی که با بیمار عفونی تماس داشته اند
– کشت هاي بیولوژیک ومحیط هاي کشت
– پسماندهاي اتاق‌هاي ایزوله
– پسماندهاي بخش هاي دیالیز
– پسماندهاي ناشی از جراحی واتوپسی
– اعضاء واندام‌هاي قطع شده وجنین
ب – پسماند هاي شیمیایی شامل : زباله هاي دارویی ومواد شیمیایی – ویال‌هاي نیمه پر وپر
داروئی ، ترمومترهاي شکسته ، معرف‌ها ي آزمایشگاهی ، داروهاي ثبوت وظهور فیلم و …وهرگونه
زباله منتج شده از تشخیص ، درمان ومراقبت بیماران تحت شیمی درمانی ( اعم از: ست هاي سرم ،
کیسه هاي ادرار ، سوند ، کیسه هاي استوما )
ج – پسماند هاي نوك تیز وبرنده شامل :
سر سوزن – تیغ بیستوري واره – اسکالپل – لانست – انواع آنژیوکت – شیشه هاي شکسته سرم
و فرآورده هاي خونی وداروئی و هر گونه وسیله یکبار مصرف تیز وبرنده که در تشخیص ودرمان
ومراقبت بیماران استفاده شده است .
د- پسماند هاي رادیو اکتیو شامل :کلیه پسماندهاي تولید شده در مراکز پزشکی- هسته اي می
باشند .
گروه ۲ – پسماند هاي معمولی یا شبه خانگی که به طور عمده از کارکردهاي خدمات اداري و
عمومی این مراکز تولید می شود .
شامل: زباله هاي آشپزخانه ، آبدارخانه ،قسمت اداري مالی ، ایستگاه‌هاي پرستاري ، باغبانی و از
این قبیل است .
تفکیک :
پسماندهاي عفونی و پسماندهاي شیمیایی بایستی در کیسه زباله مقاوم زرد رنگ جمع آوري و در
مخزن زرد رنگ داراي علامت مخصوص ، قابل شستشو وضد عفونی ، نگهداري شوند .
زباله هاي نوك تیز و برنده صرف نظر از اینکه آلودگی داشته یا نداشته باشد در جعبه یا محفظه
مقاوم ( B.S )مخصوص جمع آوري گردد.
ظروف جمع آوري این اجسام باید ضد سوراخ شدن بوده و در پوش مناسب داشته باشد وجنس این ظروف به قدري سخت و نشت ناپذیر باشد که نه
فقط اجسام برنده و نوك تیز بلکه هر گونه بقایاي آبگونه هاي موجود در سرنگ ها را در خود نگه
دارد .
پسماندهاي پرتوزا ورادیو اکتیو ، برابر ضوابطی که به اتفاق وزارت بهداشت ، درمان و آموزش
پزشکی و سازمان انرژي اتمی تهیه و اعلام خواهد شد زیر نظر مسئول فیزیک بهداشت مدیریت
خواهد بود .
زباله هاي معمولی یا شبه خانگی بایستی در کیسه زباله مقاوم مشکی رنگ جمع آوري ودر مخزن
آبی رنگ قابل شستشو وضد عفونی ، نگهداري شود .
۱-اعضا واندام‌هاي قطع شده،جنین بایستی مجزا جمع آوري و در جهت دفع به گورستان محل
حمل شده وبه روش خاص خود دفن گردد .
۲-کلیه سر سوزن ها از سرنگ هاي مصرف شده (بخصوص در موارد شیمی درمانی)جدا
نشود وبصورت توام جمع آوري گردد .
جمع آوري :
– وقتی سه چهارم ظروف وکیسه هاي پلاستیکی پر از پسماند شد پس از بستن درب آنها ، باید
آنها را برداشت .
– پسماندها باید همه روزه ( یا درصورت لزوم چند بار درروز ) گرد آوري شوند وبه محل تعیین
شده براي انباشتن پسماندها حمل شوند .
– هیچ کیسه محتواي پسماند نباید بدون داشتن برچسب وتعیین نوع محتواي کیسه از محل تولید
خارج شود .
– برچسب باید داراي مشخصاتی از قبیل ( تاریخ تولید ، نام بخش ، نوع زباله و…) باشد .
– باید به جاي کیسه ها وظروف مصرف شده بلافاصله کیسه ها وظروف از همان نوع قرارداده
شود.(این کیسه ها و ظروف در هرجایی که پسماند تو لید می شود به آسانی توزیع شوند)
– سطل هاي زباله پس از خارج کردن کیسه پرشده بلافاصه شستشو وضد عفونی گردند .
حمل در مراکز تولید :
– حمل زباله ها در بیمارستان باید بوسیله ترولی هاي چرخدار یا ظروف ( bin ) چرخدار
یاگاری‌هایی که براي هیچ منظوردیگري از آنها استفاده نمی شود وداراي مشخصات زیر باشد ، انجام گیرد :
– بارگیري وتخلیه بار آنها آسان باشد .
– لبه هاي تیز وبرنده اي که به کیسه زباله ها یا ظرفهاي حاوي پسماندها ضمن بار گیري وتخلیه
آسیب برساند ، نداشته باشد .
– تمیز کردن آن آسان باشد .
– باید وسیله حمل پسماندها همه روزه با مواد گندزداي مناسب نظافت وضد عفونی گردد .
– باید همه کیسه هاي پسماندها سربسته ودست نخورده تا پایان مدت حمل باقی بماند .
– تعویض ترولی یا گاریهاي چرخدار از انتهاي بخش به محل نگهداري موقت ضروري است .
توجه : بطور کلی بازیافت زباله هاي مراکز بهداشتی درمانی ممنوع است .
توجه: در بخشها ضرورت دارد برحسب مورد از ظروف مجزا براي جمع آوري مواد زائد جامد
(شبه خانگی – خطرناك ) استفاده شود که براي زباله هاي شبه خانگی از کیسه زباله مقاوم به رنگ
مشکی و مخزن آبی رنگ وبراي زباله هاي خطرناك از کیسه زباله هاي مقاوم زرد رنگ با مخزن
زرد رنگ استفاده می شود و درصورت عدم وجود کیسه زباله مقاوم از دو کیسه همرنگ داخل
یکدیگر استفاده شود وبطریق بهداشتی حمل ودفع گردد .
ذخیره ونگهداري موقت :
– محل ذخیره ونگهداري موقت باید درداخل بیمارستان طراحی شود .
– پسماندهاي معمولی وخطرناك درون کیسه زباله یا سطل زباله باید در محلی جدا از هم در اتاقی
با اندازه مناسب حجم پسماند هاي تولید شده ودفعات گردآوري در محل ذخیره انباشته شوند .
– جز در مواردي که در محل موقت نگهداري سردخانه وجود داشته باشد مدت انباشتن پسماندها)
یعنی فاصله بین تولید وتصفیه یا دفع نهایی آن ) نباید از مدت‌هاي مشروح ذیل بیشتر شود :
– درمناطق معتدل ۷۲ ساعت در زمستان
۴۸ – ساعت در تابستان
– درمناطق گرم ۴۸ ساعت در زمستان
۲۴ – ساعت در تابستان
محل نگهداري موقت زباله بایستی داراي شرایط زیر باشد :
– داراي کف نشت ناپذیر و محکم داراي امکانات تخلیه وزهکشی خوب باشد و نظافت وگندزدایی
آن به آسانی و بصورت مستمر انجام گردد .
– داراي سیستم آب گرم وسرد براي تمیز کردن محل باشد .
– باید به آسانی در دسترس کارکنان شاغل در کارهاي مربوط به زباله ها ( نیروهاي خدماتی )
بوده و ارتباط مناسب با بخش ها داشته باشد .
– امکان قفل کردن ورودي آن به منظور جلوگیري از دستیابی اشخاص غیر مجاز فراهم باشد .
– وسیله نقلیه گردآوري پسماندها به راحتی به محل ذخیره دسترسی داشته باشد .
– در مقابل تابش آفتاب حفاظت داشته باشد .
– دور از دسترس جانوران ، حشرات وپرندگان باشد .
– روشنایی آن خوب باشد وحداقل داراي تهویه باشد .
– نباید درجایی نزدیک به انبار مواد غذائی تازه یا محل آشپزخانه باشد وحتی الامکان از آشپزخانه
دور باشد .
– تجهیزات تمیز کاري ، لباس حفاظتی ، کیسه زباله وظروف گرد آوري زباله فراهم و در محل
نزدیک به منطقه ذخیره که دسترسی آسان داشته باشد موجود باشد .
– جهت نگهداري انواع زباله بیمارستانی قسمت بندي و علامت گذاري شده باشد .
– تحت نظارت بهداشتی وایمنی کامل باشد .
– محل باید محصور ومسقف و بوسیله علامت یا تابلوي مخصوص هشدار دهنده مشخص شده
باشد .
دفع زباله هاي بهداشتی درمانی :
– مواد زائد جامد معمولی یا شبه خانگی : همراه مواد زائد جامد خانگی از طریق سیستم عمومی
بطور روزانه توسط سازمان (شهرداري ) مربوطه به محل دفع زباله هاي شهري انتقال ودفع گردد .
– زباله هاي نوك تیز وبرنده : که در جعبه هاي مخصوص جمع آوري شده همراه با پسماندهاي
عفونی و شیمیایی دفع می‌گردند .
– پسماندهاي عفونی وشیمیایی : بدیهی است درحال حاضر دفع پسماند هاي عفونی , شیمیایی
, نوك تیز و برنده باید با هماهنگی شهرداري وسایر ارگان‌هاي ذیربط وموقعیت محلی با رعایت
نکات بهداشتی صورت گیرد .
– با توجه به قانون جدید مدیریت پسماندها درصورت تدوین و ابلاغ آئین نامه قانون مذکور ،
عملی خواهد شد .
– پسماندهاي رادیو اکتیو تحت شرایط خاص خود جمع آوري و نگهداري و طبق ضوابط دفع می
گردد .
– اعضاء واندام‌هاي قطع شده وجنین می بایست مجزا جمع آوري و به گورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفن گردد .